Destan Nedir?
Destan, milletlerin benliklerinden yoğrularak ortaya çıkan yazın türlerinden bir tanesidir. Destanlar, destan sahibi olan milletler açısından oldukça önemlidir. Destanlarla ilgili olarak, destanın ne demek olduğu, destanların oluşum evreleri, destanların özellikleri, destanların yazıya geçirilmesi, destanların ortaya çıkış biçimleri, gibi konular merak edilir.
Destan Ne Demektir?
Destan, bir millete ait önemli bir durumun oluşuyla ortaya çıkan edebi bir türdür. İlk olarak sözlü olarak ortaya çıkmakla birlikte, zaman içerisinde yazıya geçirilir. Destanlar içerisinde mitolojik ögeler ve önemli olaylar bulunur. Millet için iz bırakan olaylar, milletin kendisi tarafından işlenir. Destanlar, destana sahip olan milletlerin kültürel özellikleri, yaşayış biçimleri, değer yargıları gibi önemli konular hakkında fikir sahibi olunmasına yardımcı olur.
Destanların Oluşum Evreleri
Destanlar oluşum bakımından üç evreye ayrılır.
Bu evreler şu şekilde ifade edilebilir;
Çekirdek (oluşum aşaması)
Yayılma aşaması
Derleme aşaması
İlk olarak oluşum aşamasında, milleti derinden etkileyen bir durum (savaş, barış, göç, yaşam yeri değiştirme gibi) ortaya çıkar. Daha sonra bu durum dilden dile sözlü olarak aktarılır, anlatılır. Son olarak ise, dilden dile aktarılan hikaye, bir yazar tarafından yazıya geçirilerek destan oluşturulmuş olur.
Destanların Özellikleri Nelerdir?
Destanların başlıca özellikleri şu şekilde ifade edilebilir;
Destanlar, bir millete aittir, küresel değildir.
Destanlarda mitolojik ögelere sıklıkla yer verilir.
Destanlarda olağanüstü kahramanlar ve olağanüstü özellikleri olabilir.
Destanlar gerçek bir durum sonucu ortaya çıkmış olmasına rağmen, yayılma aşamasında değişime uğrayarak ilk hallerinden oldukça uzaklaşır.Destanlar, o millete ait birçok bilgi hakkında fikir sahibi olunmasına neden olur. Kültür, yaşayış şekli, değer yargıları hakkında fikir sahibi olunmasına neden olur.
Başlıca özellikleri bu şekilde olan destanlar, her millet için çok farklı şekilde ortaya çıkmıştır. Her milletin mitolojik ögesi de dolayısıyla farklılık gösterir.
Destanların Ortaya Çıkış Biçimleri
Destanların ortaya çıkış biçimleri oldukça farklıdır. Her milletin etkilendiği durum farklılık gösterdiği için bu durum ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte genel olarak destanların ortaya çıkma sebepleri, savaşlar, açlık ve kıtlık durumları, yoksulluk, kazanılan önemli bir zafer, yer değiştirme, milletin kabuğunu kırma gibi durumlar örnek olarak verilebilir. Bu durumlar sonucunda, millet olarak bütün bir kesimin etkilenmesi benzer bir hikayeye sahip olunmasına neden olur. Benzer hikayeler de anlatılarak harmanlanır ve destanlar ortaya çıkar.
Destanların Yazıya Geçirilmesi
Destanlar genellikle ortaya çıktıktan uzun bir süre sonunda yazıya geçirilir. Yayılma aşaması ile halk tarafından, yaşanılan olaylara mitolojik bakış açısı eklenir, milletin benliğine en uygun şekilde uyarlanması sağlanır daha sonra bir yazar tarafından kaleme alınarak destan haline getirilebilir. Geçmişte pek çok destanın yazıya geçirilmeden kaybolduğu düşünülmekle birlikte, yazıya geçirilen destanların çoğu da yayılma aşamasında fazlaca değişim göstermiştir.
